لزوم توجه به آبخیزداری برای جلوگیری از خسارت سیلاب‌ها
تاریخ انتشار: ۲۸ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۰۰۹۵۱۰
به گزارش جام جم آنلاین، هر سال در فصل های مختلف به ویژه بهار و هم زمان با بارش باران های فصلی شاهد بروز سیلاب های مخرب و ویرانگر در کشور هستیم؛ سیلاب هایی که گاه بخشی از طبیعت، جنگل، مرتع، دشت ها و اراضی حاصلخیز را دچار خسران می کند و سبب فرسایش خاک و رسوب گل و لای در بخش دیگری می شود و گاه با جاری شدن در جاده ها و برخورد سهمگین با سازه های شهری و روستایی و منازل مردم خسارت های جانی و مالی به همراه می آورد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در حالی که به گفته کارشناسان حوزه محیط زیست روان آبها یا سیلاب ها اگر کنترل و جمع آوری شوند، به جز آنکه قدرت تخریبشان شکسته می شود و مانع خسارت های جانی و مالی می شود، می تواند سفره های آب زیرزمینی را تقویت کند، سبب تأمین حقابه محیط زیست و کمک به افزایش سطح منابع آبی برای تأمین آب شرب و آب کشاورزی شود و در بحران کم آبی گره گشای مشکلات آبی کشور باشد.
این در حالی است که هفته گذشته با بروز سیلاب در بخش‌هایی از استان‌های اصفهان، زنجان، البرز، تهران و خراسان چندین نفر مصدوم و مفقود شدند و حتی برخی هموطنان فوت کردند و حتی در میان گل و لای سیلاب خودروهای بدون سرنشین کشف شده است.
ایران، چهارمین کشور سیل خیز دنیا
به روایت آمار سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، ایران چهارمین کشور سیل‌خیز دنیاست به‌گونه‌ای که در ۱۰ سال اخیر بیش از یکهزار و ۶۰۰ سیل رخ داده که هر کدام از آنها میانگین 40 میلیارد تومان خسارت اقتصادی بر جای گذاشته است و جمع آن حدود 64هزار میلیارد تومان است. در حالی که به باور کارشناسان، اگر طرح آبخیزداری که مصوب شده، اما همچنان کامل اجرایی نشده است، اجرا شود میزان آسیب ها و خسارت ها به حداقل خواهد رسید.
محمد فرامرز، مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوانداری سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری پیش تر از اجرای عملیات آبخیزداری برای کاهش خسارت سیل گفته بود و عنوان کرد، از ۱۰ میلیون هکتاری که طبق آمار وزارت جهاد کشاورزی در حوزه بحرانی سیل خیز قرار دارد و باید عملیات آبخیزداری انجام می‌شد، چیزی حدود ۲۴ درصد عملیاتی شده است.
نظر فرامرز درباره تحقق عملیات آبخیزداری در حالی است که علیرضا نظری، عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی طرح را در حال اجرا عنوان می کند و تنها مشکل را در تأمین منابع و شناسایی زمین های مستعد اجرای طرح می داند.
۹۰ میلیون هکتار در انتظار آبخیزداری
باید گفت، از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون ۳۵ میلیون هکتار در کشور آبخیزداری انجام شده و ۹۰ میلیون هکتار دیگر نیز در انتظار آبخیزداری است که این موضوع به عنوان اولویت اصلی در کاهش خسارت های سیل در اولویت اجرایی برنامه‌های دولت قرار دارد.
فرسایش خاک، خسارت های ناشی از سیل، فرونشست زمین، خشکسالی و تغییر اقلیم ازجمله آثار اجرا نشدن کامل طرح های آبخیزداری عنوان می شود.
طبق اعلام کارشناسان آبی کشور، حد بحرانی آب مورد نیاز برای آغاز سال آبی 600 میلیون مترمکعب و این درحالی است که سال آبی 1403-1402 با عددی نزدیک به 450 میلیون متر مکعب آغاز شد. حجم فعلی آب در مقایسه با مدت مشابه سال آبی گذشته، یعنی خرداد ۱۴۰۱ چیزی حدود هفت درصد کمتر و لذا نیاز است از همه طرح ها و لوایحی مانند طرح آبخیزداری که می تواند به باز شدن گره بی آبی کمک کند، یاری بجوییم.
طرح بر زمین مانده یا در حال اجرا؟
چرا با وجود اهمیت اجرای طرح آبخیزداری در کشور برای جلوگیری ازخسارت های جانی و مالی به هموطنانمان و نیز کمک به تقویت منابع آبی زیرزمینی همچنان بلاتکلیف و نیمه کاره است؟
علیرضا نظری، عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی درباره لزوم عملیاتی شدن طرح های آبخیزداری در کشور به «راهبرد معاصر» گفت: طرح آبخیزداری تنها نسخه ای است که با اقتضائات امروز کشورمان برای خروج از وضعیت کم بارشی یا جمع آوری بارش های ممتد و مقطعی سازگاری دارد.
وی با بیان اینکه در سال های گذشته به واسطه سدسازی در نقاط مختلف کشور عوارضی ایجاد شده است، افزود: جلوگیری مسئولان دولت های گذشته از احداث آب بندها، طرح های آبخیزداری و ... در مسیر رودخانه های منتهی به سدها موجب شده است خاک و گل و لای به همراه سیلاب های فصلی و بارش های ممتد و نیز فرسایش خاک در سطح اراضی ملی، به سوی سدها بروند و علاوه بر برجای گذاشتن خسارت هایی در مسیر سیلاب ها، به زمین های کشاورزی، منازل مردم، جاده ها و ... آسیب وارد شود و حتی حجم مفیدی از خاک های کشاورزی کشور و زمین های حاصلخیز دچار فرسایش شود.
عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی عنوان کرد: این فرایند خسارت بار از سویی موجب فرسایش خاک در کشور می شد و از سوی دیگر روان آب ها و سیلاب ها با رسوبات و خاک های فرسایشی سدهایی که هزینه بالایی برای کشور دربر داشت، دچار آسیب و رسوب می کند و بخشی از سرمایه ملی به هدر می رود.
نظری گفت: آنچه در زمینه آبخیزداری مطرح است، اینکه در مسیر سیلاب ها و روان آبهایی که عموماً آسیب زا هستند، سازه هایی با عنوان آبخیزداری ساخته شود تا از حرکت دفعی آب به سمت سدها و در مسیل ها و آسیب در مسیر جلوگیری شود. همچنین در زیر سازه ها لوله هایی تعبیه شود تا آب سیلاب و روان آب را ذخیره و متمرکز کند و در بازه زمانی مشخصی به تدریج به بدنه و بستر رودخانه ها تزریق شود.
این نماینده مجلس عنوان کرد: با انجام این فرایند از هدررفت آب و تخریبی که در مسیر ممکن است برای اراضی، جاده ها و منازل به بار آورد، خسارت های جانی و مالی برجای بگذارد، به سدها آسیب برساند و باعث فرسایش خاک شود، جلوگیری می شود. در این روش سیلاب پشت سازه های آبخیزداری متوقف، قدرت و سرعت آن شکسته و مانع خروج آب از منطقه می شود.
حقابه محیط زیست و آبهای زیرزمینی
وی ادامه داد: این آب برای حقابه محیط زیست مهم است و می تواند سفره های آب زیرزمینی را در منطقه، چاه ها و قنوات تقویت کند. بحث این است آیا باید اجازه داد طرح آبخیزداری در مسیر رودخانه ها اجرا شود یا به واسطه هزینه ای که برای ساخت سدها شده، طرح انجام نشود و آب مستقیم به سدها برود؟
نظری گفت: ایجاد سازه های آبخیزداری نه تنها زیان بار نیست، بلکه جلوی فرسایش خاک گرفته می شود، خسارت های سیل در کشور به حداقل می رسد، آب ذخیره و سبب تقویت سفره های زیرزمینی و تأمین حقابه های زیست محیطی می شود. این روش می تواند از رسوب املاح مفید خاک پشت سدها جلوگیری کند و علاوه بر محافظت از سدها مانع آسیب ها می شود.
عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این سؤال که چه موانعی برای اجرای طرح وجود دارد، عنوان کرد: این طرح اکنون در حال اجراست و به میزان تأمین اعتبارات برای احداث سازه ها اجرا می شود و محدودیتی برای اجرای آن نیست.
نظری گفت: سازمان جنگل ها و مراتع کشور پیگیر اجرای طرح هستند و هر جا امکان ایجاد سازه ها باشد انجام می شود، زیرا همه جا مستعد اجرای طرح نیست و در مسیل ها و مسیرهای اصلی قابلیت اجرا وجود دارد.
نماینده مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این سؤال که آیا آبخیزداری می تواند به ذخیره آب و رفع مشکل کم آبی کشور منجر شود، تصریح کرد: بله، این طرح سبب احیای وضعیت آسیب دیده سفره های زیر زمینی خواهد شد. افزایش گرمای کره زمین سبب تبخیر بخش قابل توجهی از آب مهارشده پشت سدها می شود، در حالی که اجرای طرح های آبخیزداری آب را در سازه ها ذخیره و به تدریج به مسیر رودخانه، بدنه زمین و سفره های زیرزمینی هدایت می کند و سبب تأمین آب شرب و کشاورزی می شود.
بهره سخن
گرمای کره زمین سبب تبخیر آب های سطحی در کره خاکی شده است و نه تنها کشورمان بلکه بسیاری کشورها با مشکل تأمین آب مواجهند. علاوه بر این، سیلاب های ناشی از باران های پر حجم اگر کنترل نشود، سبب آسیب به آبخوان ها می شود و خسارت های جانی، مالی و زیست محیطی به همراه دارد. همچنین عامل مهم تقویت سفره های زیرزمینی از دست می رود. لذا لازم است طرح آبخیزداری در راستای کنترل سیلاب ها و فرسوده نشدن خاک و خشکسالی هرچه زودتر به طور کامل اجرا شود.
منبع: راهبرد معاصر
منبع: جام جم آنلاین
کلیدواژه: سیل آبخیزداری علیرضا نظری سیلاب آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی خسارت های جانی و مالی عضو کمیسیون کشاورزی طرح های آبخیزداری طرح آبخیزداری فرسایش خاک محیط زیست اجرای طرح خسارت ها سیلاب ها سازه ها روان آب طرح ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۰۰۹۵۱۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
لزوم اتخاذ تدابیر لازم برای جلوگیری از بروز خسارات ناشی از کم‌آبی
ایسنا/مازندران معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای مازندران با اشاره به پیش‌بینی بروز تنش آبی در نزدیک به ۳۲ هزار هکتار از کشتزارهای سراسر استان گفت: هرچند که در بارش‌ها، امسال شرایط بهتری نسبت به سال گذشته داریم، اما با توجه به افزایش میانگین دمای هوا و افت برخی شاخص‌های منابع آبی نسبت به درازمدت، همراهی مردم و به ویژه کشاورزان برای جلوگیری از بروز خسارات ناشی از کم‌آبی ضروری است.
کشاورزی یکی از مهمترین بخش‌های اقتصادی کشور است چراکه تأمین امنیت غذایی را در بر دارد، در این میان مازندران بعنوان قطب کشاورزی کشور نقش مهمی در این حوزه ایفا می‌کند.
تعیین قیمت خرید تضمینی برنج، سختی کاشت، داشت و برداشت محصول، افزایش دستمزد کارگران، نبود کودهای شیمیایی مورد نیاز و افزایش قیمت‌ها در این بخش، واردات برنج در هنگام برداشت و فروش محصول، بخشی از دغدغه‌های شالیکاران مازندران است که در چند سال اخیر مشکل کم‌آبی دغدغه جدیدی است که به مشکلات کشاورزان اضافه شده است زیرا پایه و اساس کشاورزی، وجود آب مورد نیاز است.
کشاورزی سنتی با کشت محصولات آب‌بر در حالی در مازندران ادامه دارد که تنش آبی هرساله دغدغه شالیکاران است.
با توجه به افزایش تنش آبی در استان کارشناسان پیشنهاد اصلاح الگوی کشت دارند، مسئله‌ای که به سبب نبود قانون در زمینه الگوی کشت به یک ضعف در اجرای این برنامه مهم و راهبردی تبدیل شده است.
همچنین راهکار برون رفت از مشکلات تنش آبی را به مدیریت مصرف آب و استفاده از سیستم‌های نوین آبیاری، ارقام دانش بنیان، اصلاح نژاد مقاوم در شرایط گرم و کم آبی به کشاورزان و نگاه آموزش محور به حوزه کشاورزی می‌دانند.
در بررسی وضعیت آبی استان و اینکه آیا وضعیت بارش امسال جوابگوی حوزه کشاورزی خواهد بود و آیا کشاورزان در فصل کشاورزی سال جاری با تنش آبی مواجه خواهند شد پاسخ متولیان امر به این حوزه را جویا شدیم.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مازندران در این خصوص اظهار کرد: امسال ذخیره آب در سدهای مازندران ۵۳ درصد افزایش یافت.
حیدر داوودیان افزود: بارندگی مناسب در سال آبی جاری سبب شده که ذخیره آب در سدهای استان نسبت به سال گذشته بیش از ۵۰ درصد افزایش یابد.
وی یادآور شد: مجموع ذخیره آب سدهای استان در حال حاضر به ۲۳۰ میلیون متر مکعب رسیده است که در مقایسه با زمان مشابه سال گذشته ۵۳ درصد افزایش داشته است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مازندران با اشاره به بارندگی‌های ثبت شده در مازندران طی سال آبی جاری تصریح کرد: از یکم مهر ۱۴۰۲ تا ۷ فروردین حدود ۴۱۰ میلیمتر بارندگی در مازندران داشتیم که چهار درصد افزایش نسبت به دوره درازمدت را نشان می‌دهد.
وی خاطرنشان کرد: همین بارش‌ها و همچنین ذوب شدن ذخایر برفی بالادست سبب شده آورد رودخانه‌های استان نیز طی این بازه زمانی به یک میلیارد و ۱۵ میلیون متر مکعب برسد، البته در این شاخص هنوز نسبت به دوره درازمدت عقب‌ماندگی داریم و کاهش ۲۰ درصدی وجود دارد.
مولدسازی راهکاری برای تأمین اعتبار طرح‌های زیرساختی
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مازندران قانون مولدسازی را راهکاری مناسب برای تأمین اعتبار طرح‌های زیرساختی عنوان کرد و گفت: مولدسازی باید در این شرکت برای تأمین اعتبارات مورد نیاز تکمیل طرح‌ها جدی گرفته شود، به ویژه برای سد هراز باید به سمت استفاده از قانون مولدسازی برویم، زیرا با اعتبارات عمومی امکان تامین اعتبار مورد نیاز ساخت این سد وجود ندارد.
باران اردیبهشت هفت میلیون متر مکعب به ذخیره سدهای استان اضافه کرد
معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای مازندران نیز در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: بارش‌های بهاری ابتدای اردیبهشت علاوه بر تقویت سفره‌های زیرزمینی و سیراب کردن زمین‌های کشاورزی و باغ‌ها، حدود هفت میلیون متر مکعب آب وارد مخزن سدهای استان کرد.
سید محمد موسوی خاطرنشان کرد: در سد شهید رجایی تا کنون حدود ۳.۵ میلیون متر مکعب ذخیره‌سازی صورت گرفته و مجموع حجم آب ذخیره شده در این سد از ۷۵.۵ میلیون متر مکعب فراتر رفته است.
وی درباره ذخیره سد آیت‌الله صالحی مازندرانی هم گفت: در این سد نیز از بارش‌های اخیر تا کنون سه میلیون متر مکعب به ذخیره اضافه شده و حجم فعلی آب موجود در مخزن به ۱۳۸ میلیون متر مکعب رسید.
به گفته وی در سایر سدهای کوچک استان نیز با وجود تخلیه سد برای مصرف کشاورزی ذخیره‌سازی مجدد صورت گرفته و برخی از این سدها نیز سرریز داشتند.
معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای مازندران با بیان اینکه دبی فعلی رودخانه هراز ۲۴ متر مکعب بر ثانیه است، اظهار کرد: کل حجم آورد هفت رودخانه مهم استان شامل تالار، هراز، چالوس، بابلرود، چشمه‌کیله، تجن و نکارود طی سال آبی جاری، از یکم مهر ۱۴۰۲ تا پنجم اردیبهشت یک میلیارد و ۲۶۰ میلیون متر مکعب بود که ۲۷ درصد نسبت به درازمدت کمتر است.
به گفته وی مجموع بارندگی ثبت شده امسال در مازندران از ابتدای سال آبی تا کنون ۴۶۶ میلیمتر بود که نسبت به درازمدت سه درصد و نسبت به پارسال که ۳۱۵ میلیمتر بود ۴۸ درصد افزایش دارد.
معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای مازندران با اشاره به پیش‌بینی بروز تنش آبی در نزدیک به ۳۲ هزار هکتار از کشتزارهای سراسر استان اظهار کرد: هرچند که در بارش‌ها، امسال شرایط بهتری نسبت به سال گذشته داریم، اما با توجه به افزایش میانگین دمای هوا و افت برخی شاخص‌های منابع آبی نسبت به درازمدت، همراهی مردم و به ویژه کشاورزان برای جلوگیری از بروز خسارات ناشی از کم‌آبی ضروری است.
ضرورت برنامه ریزی مدیران برای جبران تنش آبی
سرپرست فرمانداری ویژه شهرستان بابل نیز محور اقتصاد استان را فعالیت کشاورزی برشمرد و گفت: نقش مازندران در ارزآوری و تامین امنیت غذایی کشور برکسی پوشیده نیست، لذا ضروریست در تامین نیازهای حداقلی کشاورزان تلاش مضاعف شود.
علی پیرفلک با اشاره به اینکه شایسته نیست کشاورزان دغدغه و مشکل کود، سم و سوخت مورد نیاز کشاورزی داشته باشند، یادآور شد: لازم است در کمترین زمان ممکن این مشکلات مرتفع شود.
سرپرست فرمانداری ویژه شهرستان بابل با اشاره به تنش آبی موجود در حوزه کشاورزی تصریح کرد: به بهانه ایجاد خطر برای حفره‌های زیرزمینی، کشاورزان را از اخذ پروانه چاه‌های کم عمق محروم نکنید بلکه با تشکیل کارگروه، پروانه حفر چاه صادر شود.
وی اظهار کرد: در ۲۵ فروردین سال گذشته ۴۵ متر مکعب دبی رودخانه در هراز بود که بین چند شهرستان بدون ایجاد مشکلی توزیع می‌شد اما این میزان به ۱۱ متر مکعب یعنی به یک چهارم کاهش یافت که تنش آبی را امسال شاهد خواهیم بود.
وی با اشاره به اینکه باید متولیان امر برای جبران تنش آبی منابع آبی جدید برای خود برنامه ریزی و طراحی کنند، گفت: لایروبی آب‌بندان‌ها، لاینینگ انهار، حفر چاه‌های عمیق کشاورزی و برق‌دار کردن چاه‌های کشاورزی از جمله این اقدامات است.
برداشت غیر مجاز و کاهش ۵۰ میلیون متر مکعبی حجم آبهای زیرزمینی بابل
رئیس اداره امور آب شهرستان بابل نیز با اشاره به اینکه وضعیت بارش در شهرستان بابل نرمال و سدهای ما ۹۶ درصد پرآب شده و۶۰ درصد افزایش آب داشته است، گفت: ۹۶ درصد مخزن سد البرز پر است که نسبت به پارسال ۶۰ درصد بیشتر و همچنین سد شیاده ۹۸ درصد پر است که نسبت به پارسال ۱۰۰ درصد بیشتر شده است.
جابرصفری افزود: با افزایش آب در رودخانه‌های بابل آبدهی رودخانه حوزه شهرستان در حد نرمال است.
رئیس اداره امور آب شهرستان بابل از کاهش ۴۰ درصدی آب نسبت به میزان نرمال رودخانه هراز خبر داد و گفت: با کاهش ۴۰ درصدی آبدهی رودخانه هراز نسبت به میزان نرمال خود مواجه هستیم، که با وجود این کاهش امسال با تنش آبی بیشتر مواجه خواهیم بود.
وی یادآور شد: حجم آب زیرزمینی شهرستان بابل به دلیل برداشت غیر مجاز نسبت به حجم نرمال آبخوان ۵۰ درصد (۵۰ میلیون متر مکعب) کاهش داشت که این امر آسیب جدی محسوب می‌شود.
صفری با اشاره به اینکه برای دست‌یابی به حد نرمال میزان آب مناسب، باید جلوی کشت دوم گرفته شود، ادامه داد: با همکاری جهاد کشاورزی، کشت‌های کم آب‌بر جایگزین کشت دوم شود.
رئیس اداره امور آب شهرستان بابل با اشاره به اینکه ۹۷ آب‌بندان آبگیری شده و وضعیت خوبی دارد، یادآور شد: بیشترین تنش آبی شهرستان از حوزه دشت هراز است که در مجموع برای پنج شهرستان۲۳۰ میلیون مترمکعب کمبود آب داریم.
وی افزود: اگر سد مخزنی هراز که حدود ۳۵۰ میلیون متر مکعب ظرفیت دارد احداث شود تمام مشکلات شهرستان‌های همجوار حل می‌شود.
صفری خاطرنشان کرد: ۲۷ هزار حلقه حفر چاه غیرمجاز داشتیم و برای هشت هزار حلقه چاه پروانه صادر شد.
وی ادامه داد: برابر آماربرداری سال ۱۴۰۰ حدود ۲۷ هزار حلقه چاه غیرمجاز در شهرستان شناسایی شد و از سال ۱۳۹۸ تا کنون حدود هشت هزار حلقه چاه تعیین تکلیف و برای آنها پروانه بهره برداری صادر شده است.
صفری با بیان اینکه با تجهیز ۱۰ حلقه چاه عمیق میتوان مشکل تنش آبی لاله آباد و بخش مرکزی را حل کرد، گفت: چاه‌های عمیق شهرستان جهت تجهیز، بررسی و اولویت سنجی شده‌اند که ۱۰ حلقه چاه دارای اولویت اول برای تجهیز معرفی و در صورت تجهیز این چاه‌ها بخشی از مشکلات کم آبی در بخش لاله آباد و مرکزی حل خواهد شد.
وی همچنین از وجود ۱۶۶ سردهنه در بابل خبر داد.
انتهای پیام
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت